Topraklama, elektrik iletim ve dağıtım hatlarında bulunan cihazlarda meydana gelebilecek elektrik kaçağına karşı hayati önlem almaya topraklama denir. Elektrikli ekipmanın metal gövdesi topraklanarak yalıtım hasarı veya kaza durumunda metal yüzeye dokunduğumuzda, değişen yoğunlukta bir elektrik şokuna maruz kalmamak ve güçlü akımın insan vücudundan geçmesini önlemek için elektrik kaçağı bir iletken vasıtasıyla toprağa iletilir.
Elektrik topraklaması, elektriğe daha güvenli bir şekilde müdahale etmenin yollarından biridir ve böylece yasal gerekliliklere ayak uydurmanın yanı sıra bir elektrik tesisatının korunmasına ve en iyi şekilde çalışmasını sağlamaya yardımcı olur. Topraklama insan hayatı için büyük bir önem taşıdığından dolayı, topraklama kanuni bir zorunluluktur.
Topraklamanın önemi büyük olduğundan dolayı tesislerde topraklama yapmak zorunludur. Üç çeşit topraklama vardır. Bunlar koruma topraklaması, işletme topraklaması ve fonksiyon topraklaması ve TN, TT ve ITolarak üç çeşit sistem topraklaması vardır. Ticari veya konut elektrik tesisatında en çok kullanılan topraklama sistemi TN’dir ve bu nedenle buna özel dikkat gösterilecektir.
Topraklama Eksikliği Nelere Yol Açabilir?
Topraklama sisteminin bulunmamasının tehlikesi, prize bağlı cihaz, makine ve ekipmanların yanmasına ve elektrik kazalarında kullanıcının hayatını riske atabilecek büyük voltaj değişimlerine maruz kalır.
Koruma Topraklaması
Meydana gelebilecek tehlike esnasında canlıların çarpılmasını önlemek için yapılan topraklama çeşididir. Cihazların izolasyon hatası sonucunda metal gövdeye kaçak olduğu durumda insan vücudunun temas halinde insana iletme tehlikesi olan cihazların metal gövdesine yapılan topraklama dır. Ölçülen toprak direnci 5 ohm altında olmalıdır.
Topraklama Neden Gereklidir?
Topraklamanın temel nedeni güvenliktir. Herhangi bir elektrikli ekipman veya sistemde topraklama yapıldığında bizi elektrik çarpmasından korur. Ayrıca iletim hatları gibi bazı sistemlerde yıldırımı toprağa iletmek için topraklama kullanılmaktadır.
Koruma Topraklamasının Amacı:
- Canlıların can güvenliğini sağlamak
- Cihazlarda meydana gelebilecek zararları önlemek
- Tesislerde bulunan kesicilere açtırma yaptırmak
- Koruma topraklaması yapılan yerler
- Elektrik motorların saç yüzeyinde
- Motorların metal aksamlarında
- Binaların prizlerin de
- Ölçü transformatörlerin sekonder sargılarında
İşletme Topraklaması
Şebeke hattında bulunan elektrik devrelerinin meydana gelebilecek aşırı gerilimlere karşı alınan önlem çeşidine işletme topraklaması denir. Bu topraklama çeşidi işletmenin istenilen akım değerine göre yapılması gerekir. İşletme topraklaması yapılan bölgede toprak direnci 2 ohm altında olmalıdır.
Konut Topraklaması Nasıl Yapılır?
Topraklamanın doğru yapılıp yapılmadığını ve verimli olup olmayacağını öğrenmek için bir toprak megeri kullanın meğer, topraklama empedansının (direncinin) değerinin tam olarak ne olması gerektiğini söylemez, ancak şunu belirtir: bu değer çok düşük, mümkün olduğu kadar düşük, mümkün olduğunca sıfıra yakın olmalıdır.
İyi bir topraklama için ideal değer 5 ohm’a eşit veya daha az olmalıdır ve bu değere yalnızca bir topraklama çubuğu ile ulaşılamıyorsa, iki seçenek vardır: Toprağın kimyasal olarak işlenmesi veya çubukların paralel olarak gruplanmasıdır.
Fonksiyon Topraklaması
Yıldırım düşmesi sonucunda işletmede bulunan cihazların zarar görmesini önlemek için yapılan topraklama dır. Direnç değeri ise 10 ohm altında olmalıdır.
Toprak Cinslerinin Direnç Değerleri
- Bataklık: 30 ohm
- Killi toprak: 100 ohm
- Taşlı zemin: 3000 ohm
- Kum: 2500 ohm
